Olejki eteryczne – nie tylko piękny zapach

Czy myślałeś, że olejki eteryczne dodaje się do kosmetyku wyłącznie w celu nadania mu walorów zapachowych? Jeśli tak, nie przejmuj się. Wiele osób tkwi dokładnie w tym samym przekonaniu. Okazuje się jednak, że olejki eteryczne mogą być wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym na naprawdę wiele sposobów. Niektóre kosmetyki naturalne mogłyby bez nich w ogóle nie powstać. Co to za magiczne właściwości? Przekonaj się, czytając poniższy artykuł.

Podstawowe informacje na temat olejków eterycznych

Olejki eteryczne charakteryzują się mocno wyczuwalnym zapachem oraz niezwykle bogatym i zróżnicowanym składem. Jeden rodzaj olejku eterycznego może zawierać w sobie aż kilkaset składników. Składnikami występującymi w olejkach eterycznych najliczniej są tzw. terpenoidy. W związku z tak skomplikowaną budową, olejki eteryczne, w zależności od ich rodzaju, wykazują szereg właściwości – od zapachowych, przez konserwujące, na znieczulających kończąc. Ich działanie uzależnione jest od budowy – bardzo istotne jest to, który składnik w olejku dominuje.

Olejki eteryczne charakteryzuje także ich działanie. Są to naturalne składniki, które niejako “pamiętają” swoje pochodzenie i przypisane jemu aktywności. Różnorodność olejków eterycznych związana jest m.in. z ich pochodzeniem. Każdy olejek czymś się różni od drugiego. Wynika to z takich czynników, jak temperatura, stopień nasłonecznienia, wilgotność powietrza właściwa roślinie, z której olejek został wytworzony. To konsekwencja procesów metabolicznych roślin, które nieustannie adaptują się do określonych warunków przyrodniczych.

Olejki eteryczne jako substancje aktywne w kosmetykach

W zależności od rodzaju, olejki eteryczne wykazują inne właściwości: przeciwzapalne, antyseptyczne, przeciwdrobnoustrojowe, relaksująco-uspokajające, rozgrzewające itp. Jako substancje aktywne mogą być wykorzystywane w kosmetologii oraz farmakologii. Niektóre olejki eteryczne zwane terpenami można wykorzystać w celu miejscowego znieczulenia. Związki te wykazują zdolność do współdziałania z innymi składnikami na zasadzie wspólnego dobra lub wręcz przeciwnie – mogą niszczyć określone właściwości innych związków. Oczywiście każdą z tych cech można wykorzystać na korzyść.

Jeśli zastanawiałeś się kiedyś, jak to możliwe, że jakieś niewidzialne dla oka składniki przenikają przez skórę, można to wyjaśnić w oparciu o działanie niektórych olejków eterycznych. Otóż skóra jest wielowarstwowa. W warstwie najbardziej zewnętrznej występuje bariera w postaci komórek tłuszczowych. Ogólnie rzecz ujmując to bardzo przydatna właściwość skóry – ochrona przed czynnikami zewnętrznymi. Niestety, zdarza się, że chcemy, aby przez skórę wniknęły także te pożądane składniki, które jednak powinny znaleźć się w głębszej warstwie – skórze właściwej.

W związku z powyższym, usprawnienie procesu transdermalnego przenikania substancji w głąb skóry jest bardzo istotne. Niektóre olejki eteryczne mogą pełnić funkcję tzw. promotorów, czyli “przewoźników” substancji aktywnych do głębszych partii skóry. Promotory mogą działać na dwa sposoby – przejścia transepidermalnego oraz mechanizmów liofilowych. Mogą więc odwracalnie zmienić strukturę błony lub chwilowo zaburzyć jej układ, celem przedostania się głębiej.

Własności promotorów sorpcji wykazane zostały m.in. dla: mentolu, limonenu czy terpineolu, nerolidolu, limonenu oraz karwonu. Jednocześnie naukowcy stwierdzają, że konieczne są dalsze badania na temat przytoczonych właściwości olejków eterycznych wykorzystywanych w produkcji kosmetyków. Widoczny efekt działania terpenów został dokładnie spisany w pracy Smitha i Maibacha w 2006 roku.

Naturalny repelenty, czyli olejki eteryczne przeciw insektom

Komary – stały się istną plagą tego lata. Nic więc dziwnego, że ludzie coraz częściej sięgają po preparaty przeciwko insektom. Niestety, wiele z nich szkodzi skórze a stosowane regularnie, mogą wniknąć także głębiej. Poza coraz częściej odnotowanymi skutkami ubocznymi dla organizmu, coraz więcej się mówi także o szkodzie dla środowiska. Z tego względu szybko zaczęły się poszukiwania naturalnych repelentów, czyli związków chemicznych lub mieszanin, które mają skutecznie odstraszać insekty.

Okazuje się, że to właśnie niektóre olejki eteryczne mogą skutecznie chronić nas przed ugryzieniami. Więcej na ten temat pisaliśmy już w artykule na temat naturalnych środkach przeciwko owadom. Olejki eteryczne, które zostały pozytywnie zweryfikowane przez badania nt. działania repelencyjnego to m.in: olejek bazyliowy, cytrynowy, eukaliptusowy, melisowy, rozmarynowy czy lawendowy.

Stwierdzono też, że największy wpływ na właściwości odstraszające owady mają w olejkach eterycznych takie składniki, jak: limonen i kamfora, 4-terpineol, 1-α-terpineol, α-tujon i β-tujon, α-pinen, cytronelol oraz tymol. Należy jednak pamiętać, aby nie stosować olejku eterycznego bezpośrednio na skórę. Należy go do tego celu odpowiednio przygotować, mieszając z olejem roślinnym.

Naturalne konserwanty w kosmetykach – olejki eteryczne

Substancjami, które na przestrzeni lat także wywołały sporo zamieszania, są konserwanty. Odnotowuje się coraz więcej negatywnych reakcji skóry, a nawet całego organizmu na zetknięcie się ze sztucznymi konserwantami. Największy szum wywołały parabeny, które zostały znalezione w wycinkach tkanek piersi z komórkami rakowymi. Nic dziwnego, że ludzie zaczęli coraz częściej czytać składy. Obecnie możemy obserwować bardzo pozytywne zjawisko, jakim jest rosnąca świadomość konsumencka. Wraz z nią przyszedł czas na nowy trend – naturalne kosmetyki pielęgnacyjne.

W tym aspekcie świat podąża w dobrym kierunku, jednak aby zrobić kosmetyk, który nie zepsuje się po 24 godzinach, konieczne jest zastosowanie jakiegoś konserwantu. Na szczęście można te chemiczne ograniczyć do minimum, gdy nadchodzi odsiecz olejków eterycznych. Olejki eteryczne zdecydowanie mogą być alternatywą dla syntetycznych substancji konserwujących. Ich działanie bakteriobójcze, grzybobójcze a także antyutleniające zostało już wielokrotnie wykazane i potwierdzone.

Naturalnymi konserwantami mogą być m.in. olejki z: rozmarynu lekarskiego, lawendy lekarskiej, tymianku pospolitego, eukaliptusa, szałwii lekarskiej, drzewa herbacianego, czy liści drzewa cedrowego.

Antyoksydacyjne właściwości olejków eterycznych

Olejki eteryczne wykazują także właściwości przeciwutleniające. Oznacza to spowolnienie lub uniemożliwienie powstawania negatywnych zmian w komórkach. Zmiany te zachodzą najczęściej przez tzw. wolne rodniki, czyli uszkodzone komórki, które swoją “chorobę” pragną przenosić dalej. Tak są zaprogramowane – by niszczyć wszystko, co spotkają.

Antyoksydacyjne działanie olejków eterycznych może być wykorzystane np. w preparatach kosmetycznych, jako substancje chroniące pozostałe składniki kosmetyku przed utlenieniem. Jednak ochrona przed utlenieniem nie dotyczy tylko samego kosmetyku, ale także skóry czy włosów, na które się go nakłada.

Bibliografia:

Olejki eteryczne jako substancje aktywne lub konserwanty w kosmetykach
M. Adaszyńska, M. Swarcewicz